Tijdens de opening van het NK 2016 nam spreekstalmeester Tex de Wit met de deelnemers tal van mogelijke scenario's door. Hoewel het scenario dat debutant Jorden van Foreest voor ogen stond ("ik 7 uit 7 en de rest 3 uit 7") niet serieus genomen kón worden, ook niet door hemzelf, moet achteraf geconstateerd worden dat het bijna profetische woorden waren. Niet met 7 uit 7 maar met 5,5 uit 7 veroverde de jonge Groninger in Amsterdam zijn eerste Nederlandse titel. Hoe kon dat gebeuren?

De andere deelnemers waren wel degelijk gewaarschuwd. In het afgelopen Tata-toernooi had Van Foreest een slachting onder de Nederlandse deelnemers aangericht en zijn rating was inmiddels tot boven de 2600 gestegen. Aan de andere kant was die ratingwinst grotendeels in Zwitserse toernooien met vaak tegenstanders van minder kaliber tot stand gekomen. De heersende opvatting was dat hij tijdens het NK weliswaar goed zou doen maar nog niet tot de titelkandidaten behoorde.

Van Foreest speelt vanaf het begin een ondernemend soort schaak dat de harten van de liefhebbers sneller doet kloppen. Ook als hij goed staat is hij nooit te benauwd om materiaal te offeren. Hij speelt in bijna elke stelling op winst en alle partijen worden tot op het bot uit gekloven.

In de eerste 3 ronden boekt Van Foreest zege's op Erwin l'Ami, Erik van den Doel en Benjamin Bok. Van den Doel vergaloppeert zich tijdens een winstpoging, op de andere twee valt weinig af te dingen. Toch is nog niet iedereen overtuigd na de fraaie zege van Reinderman op Van Foreest in de vierde ronde. Titelverdediger Loek van Wely zal wel alsnog orde op zaken stellen.

Met Van Wely een half punt achter Van Foreest wordt het een heroisch gevecht tussen de twee in de zesde ronde. Van Wely moet winnen om goede kansen op titelprolongatie te houden en dat lukt hem bijna na een mislukt openingsexperiment van Van Foreest. Die weet echter het eindspel met een slechte loper toch remise te houden.

Een fantastische overwinning van Van Wely op Van den Doel in de laatste ronde is dan onvoldoende. Van Foreest heeft de opening tegen Jan Werle goed voorbereid, komt met voordeel uit de opening en werkt de technische fase goed af. Het onwaarschijnlijke is werkelijkheid geworden. Jorden van Foreest, pas 17 jaar, is Nederlands kampioen.

Jorden van Foreest is de nieuwe Nederlands Kampioen Schaken geworden! Hij versloeg Jan Werle overtuigend, eigenlijk vanuit de opening, na de door hem voorbereide opzet met het "provocerende" (Böhm) 5...Lf5, waar Werle ondanks enorme tijdsinvestering geen antwoord op kon vinden. Van Foreest speelde het fraai uit, misschien liet hij ergens halverwege de teugels wat vieren, maar aan zijn zege twijfelde eigenlijk niemand meer.

De trotse, maar nuchtere Van Foreest vertelde na afloop van zijn overwinning in de commentaarzaal dat hij de titel niet had verwacht. Dat hij een plaats op het NK kreeg -omdat n.b. zijn eigen trainer, Tiviakov, opeens afzegde- was een soort gunstig voorteken geweest. Zijn slechtste partij was uiteraard die tegen Van Wely. Hoe ziet de toekomst eruit? Hij heeft nog een jaar middelbare school te gaan en wil het dan een of twee jaar als prof proberen, om te kijken of hij de wereldtop kan halen. En dan moet ergens die moeilijke beslissing genomen worden: voor de volle 100% profschaker worden, of toch aan een studie en carrière naast het schaken denken?

Hans Böhm gaf tijdens het commentaar mooi aan waarom het spel van Van Foreest zoveel indruk maakt. Voor een 17-jarige heeft hij al een heel compleet scala aan stijlen tot zijn beschikking. Positioneel. Strategisch - Jorden speelde dit toernooi met o.a. drie kwaliteitsoffers in de geest van Jan Timman. En zeer begaafd in tactische intermezzi. Een belofte voor de toekomst.

Van Foreest heeft in een iets slechtere stelling stand gehouden tegen een drukkende Van Wely. De uitslag van deze topper van de zesde ronde betekent dat Van Foreest zijn half punt voorsprong op Van Wely behoudt. Zondag zal de ontknoping van het kampioenschap moeten brengen: het blijft ongemeen spannend.

Natuurlijk kwam er een Najdorf op het bord, dat zal voor beide heren geen grote verrassing zijn geweest. Van Wely had onlangs met het tweesnijdende 7...g5 (een idee van Topolov tegen Carlsen) nog hardhandig verloren. Zou hij een verbetering hebben voorbereid? Hij speelde het anders, moest over 8...b4 erg lang nadenken, maar kreeg met zwart helemaal wat hij wilde: ruimtevoordeel en druk. Zwart stond de hele partij beter, maar weer net niet zoveel beter dat er een duidelijk winstplan voorhanden was . Van Wely zette in het eindspel alles op alles om toch een winst te forceren. Dat leidde tot het studieachtige 50....f3+. Wit heeft maar een zet: Kh1. Wonderbaarlijk genoeg kan wit het allemaal precies houden.

De eerste reacties van de spelers na afloop. Van Wely was uiteraard teleurgesteld. Zijn voorbereiding had gewerkt, hij kreeg "een heerlijke stelling" en "wit hangt in de touwen". Hij was niet tevreden over het dameruilen. Van Foreest was tevreden met het resultaat dat hem op de eerste plaats houdt. Maar de partij verliep bepaald niet zoals hij zich dat had voorgesteld.

Van Foreest herstelde zich glansrijk van zijn nederlaag in de vorige ronde met een overwinning op Ernst. In feite moest hij drie keer winnen. Een kwaliteitsoffer in het Konings-Indisch leidde tot een overwegende stelling, totdat hij Ernst in de gelegenheid stelde terug te offeren. Die stond toen zelfs even beter maar in de wirwar van varianten voelde Van Foreest zich beter thuis en vlak na de tijdcontrole kon hij opnieuw eenvoudig winnen. Torenruil maakte de winst echter opnieuw problematisch en toen twijfelde zelfs commentator Gert Ligterink aan een goede afloop voor de jonge Groninger. Een studieachtige wending die Van Foreest achter het bord vond, stelde alsnog het punt voor hem veilig.

Van Foreest leidt het klassement met een half punt voorsprong op zijn grote concurrent Van Wely. In ronde 6 kan het kampioenschap in hun onderling duel al beslist worden.

Reinderman heeft met een winstpartij tegen koploper Van Foreest de spanning in het kampioenschap helemaal teruggebracht. De partij bracht de gemoederen danig in beroering. Specifiek draaide het om het positionele kwaliteitsoffer dat Van Foreest op zet 15 bracht: Txe5. Diepzinnig of overmoedig? De discussie is nog niet beëindigd.

De gelukkige winnaar vertelde na afloop dat hij een partij Adams-Giri volgde. Het leek Reinderman dat als Van Foreest niet de kwaliteit had geofferd, het eindspel remise zou zijn. Dit kwaliteitsoffer was een originele poging. Maar met pionopstoten e5! en f4 drong Reinderman wit in de verdediging. Aan het eind deed Van Foreest wat slechtere zetten en kon Reinderman de overwinning verzilveren. Zo heeft hij zijn desastreuze toernooistart weer wat goed gemaakt.

Jorden van Foreest is bezig aan een sensationele reeks in het NK! Hij boekte zijn derde overwinning op rij en leidt het toernooi met drie uit drie. Van Foreest had met zwart een zijvariantje voorbereid, niet heel goed, maar in de praktijk lastig voor wit als je het niet kent. Bok kwam inderdaad in een wat slechter eindspel terecht en wist dat met weinig tijd niet te verdedigen. "Een beetje geluk" zei de erg tevreden winnaar na afloop bescheiden.

Maar toen liet hij iets meer los, in 'thrashtalk' modus (vrij naar Hans Ree): "natuurlijk ga ik nu het toernooi winnen, misschien zaterdag al". Ook 'voorspelde' hij dat zijn jongere zusje Machteld volgend jaar kampioen zal worden bij de dames. Machteld, die maandag 22 augustus 9 jaar is geworden, speelde een dag later in het Tropenmuseum in de simultaan tegen Hans Böhm en hield remise. Dat was overigens wel met het schaakspel dat uit de film Lang leve de Koningin kwam, dat heeft misschien geholpen.

Met een tweede uiterst spannende winstpartij heeft Jorden van Foreest een droomstart in dit NK. Met twee uit twee staat hij nu alleen bovenaan (weliswaar heeft hij wel al twee keer met wit mogen spelen). Grappig voor de toeschouwers was dat Van den Doel ervoor koos om tot op zeker moment dezelfde variant als in Jordens winstpartij uit de eerste ronde te spelen. En wederom leek Jorden met zeer origineel spel (15. g3!) snel in het overwicht te komen.

Optisch zag het er allemaal erg fraai uit voor wit. Maar Van den Doel bleef uiterst secuur steeds de beste zetten doen en kon gaandeweg het initiatief naar zich toe trekken. Hij zal in het eindspel ongetwijfeld de betere kansen hebben gehad. In tijdnood wikkelde hij in een razend ingewikkelde stelling af met een kwaliteitsoffer, dat, zoals dat soms gaat in eindspelen, tragisch genoeg juist het verlies inluidde.

De 17-jarige NK-debutant Jorden van Foreest heeft in de eerste ronde laten zien dat hij al tot de kandidaten voor de titel behoort. Tegen een andere titelkandidaat, Erwin l'Ami, de nummer twee op rating in het Tropeninstituut, won hij een spectaculaire aanvalspartij.

"Ik wist niet goed wat ik tegen l'Ami moest doen", aldus Van Foreest. "Ik heb toen even wat files van mijn vriendin gecheckt. Schots bleek een prima keuze." En inderdaad. Commentator John van de Wiel was al niet te spreken over de opstoot a5-a4 van zwart: "In zo'n scherpe stelling kan zwart zich zo veel tijdverlies niet permitteren." Hij kreeg gelijk. Wit had voldoende tijd om zijn stukken in de ideale uitgangsposities voor een aanval te positioneren. Van Foreest legde de zwarte verdediging vervolgens volledig lam met een serie elegante dame-manoeuvres en een diepzinnig kwaliteitsoffer. Omdat hij de enige was die won gaat Van Foreest alleen aan de leiding.