Ronde 5 gezien door de lens van Harry Gielen

Tex de Wit, schaakcommentator van dienst en later die middag ook nog quizmaster, mocht zaterdag 27 augustus het cultureel intermezzo aankondigen: een presentatie van de tekenaar van de bekende Volkskrant-dagstrip over psychotherapeut Sigmund. Die tekenaar heet... Peter de Wit. Inderdaad. Vader van.... Vader de Wit noemde zoon de Wit "een niet onverdienstelijk amateurschaker". Zelf kan hij het niet; Tex heeft het op zijn achtste van zijn moeder geleerd. En won meteen het eerste echte potje van haar.

Peter de Wit heeft in Sigmund maar drie keer een aflevering aan het schaken gewijd. De meest recente is deze zaterdagochtend in de Volkskrant verschenen (zie hiernaast). NK-deelnemer Dimitri Reinderman kon het bij binnenkomst van het Tropentheater niet nalaten Tex te vragen: is die schaker soms op jou gebaseerd? Nee, nee, Peter de Wit laat zijn familie altijd buiten zijn strips, zo antwoordde hij later op een vraag uit het publiek. Er gebeurt al genoeg in de wereld om hem heen. Die levert onuitputtelijk onderwerpen aan. Hij is dan ook nooit bang dat hij zonder inspiratie komt te zitten.

Terug naar de presentatie. Drie Sigmunds over schaken en de strip bestaat al sinds 1994. Dat lijkt niet veel. Maar, zei Peter de Wit, dat moet je zo zien: korfbal en hockey komen nul keer voor, dus drie keer valt mee. Hij toonde nog enkele andere cartoons over schaken en weer ander eigen werk. Vanuit het enthousiaste publiek kwamen veel vragen. Men was vooral geïnteresseerd in wat de heren en dames psychologen wel niet v...

Na 5 ronden gaat Jorden van Foreest met 4 uit 5 alleen aan de leiding. Loek van Wely heeft 3 1/2 uit 5, terwijl de rest van het veld niet boven de 50% komt. Op zaterdag 27 augustus speelt Van Foreest in de zesde ronde met wit tegen Van Wely. Bij winst is Van Foreest al zeker van de Nederlandse titel.

Zo af en toe zien we van Wely als trotse vader met zijn pasgeboren zoon, zoals hier op het plein voor het Tropentheater na de vijfde ronde (foto Harry Gielen). Het is voor Loek te hopen dat zijn zoon vannacht goed slaapt, want hij kan zelf alle nachtrust gebruiken voor de beslissende partij van dit kampioenschap. Van Wely zal gebrand zijn op de titel, die hij zeven (!) keer eerder won, want hoeveel van zulke kansen hij nog krijgt, is ongewis. Immers, de jeugd rammelt aan de poorten, zoals dit NK ten overvloede demonstreert.

Jorden heeft dit toernooi ook veel aan zijn hoofd. Er wordt een documentaire over hem gemaakt, hij heeft de makers nog een interview van een uur beloofd, maar heeft natuurlijk na zijn loodzware vijfderonde-partij tegen Sipke Ernst niet veel energie meer over. Als je met deze kalme 17-jarige over zijn voor amateurs soms te diepzinnige partijen spreekt, krijg je een indruk van oprechte onbevangenheid. Tegen Ernst bracht hij opnieuw een kansrijk kwaliteitsoffer, dat is al de derde keer in dit toernooi. "Ik wist niet of het echt goed was, maar vond het er wel leuk uitzien.", zegt hij nuchter. Van Foreest is altijd vol lof over zijn tegenstanders. "Ernst verdedigde in tijdnood heel goed" vond hij. Maar hij hoopt tegen Van Wely natuurlijk wel gewoon te winnen.

Lisa Hortensius heeft in de vijfde ronde verrassend toegeslagen en staat met nog twee ronden te gaan een vol punt voor op concurrentes Anne Haast en Iozefina Paulet. Hortensius kwam na de 5e ronde stuiterend van emotie de speelzaal uit. Ze was zichtbaar dolgelukkig met wat er zich zojuist allemaal op de borden had afgespeeld. Zelf kreeg ze het punt min of meer cadeau na volkomen verloren te hebben gestaan. Tegelijkertijd was er nog een dramatische ontwikkeling voor het klassement. Aanvoerder en gedoodverfde favoriete Anne Haast leek te veel te willen forceren en moest onverwachts haar eerste nederlaag incasseren.

Zo ziet de stand er voor Hortensius bijzonder fraai uit. "Met 4 uit 7 was ik voorafgaand aan het toernooi al tevreden geweest" sprak degene die met 4 uit 5 aan de leiding gaat. Van alle kanten stroomden mensen toe om aan haar uit te leggen dat ze met winst op Haast zaterdag in ronde 6 al kampioen kan worden. Hortensius liet zich vooralsnog niet gek maken: "ik ga vanavond precies hetzelfde doen als ik alle andere avonden heb gedaan". Om er na enig nadenken nog aan toe voegen "Nou, op een vreugdedansje na dan".

Van Foreest herstelde zich glansrijk van zijn nederlaag in de vorige ronde met een overwinning op Ernst. In feite moest hij drie keer winnen. Een kwaliteitsoffer in het Konings-Indisch leidde tot een overwegende stelling, totdat hij Ernst in de gelegenheid stelde terug te offeren. Die stond toen zelfs even beter maar in de wirwar van varianten voelde Van Foreest zich beter thuis en vlak na de tijdcontrole kon hij opnieuw eenvoudig winnen. Torenruil maakte de winst echter opnieuw problematisch en toen twijfelde zelfs commentator Gert Ligterink aan een goede afloop voor de jonge Groninger. Een studieachtige wending die Van Foreest achter het bord vond, stelde alsnog het punt voor hem veilig.

Van Foreest leidt het klassement met een half punt voorsprong op zijn grote concurrent Van Wely. In ronde 6 kan het kampioenschap in hun onderling duel al beslist worden.

Hortensius kwam bijna stuiterend van verdwazing de zaal uit na de zeer dramatische ontwikkelingen bij de dames aan het einde van de speeldag. Niet alleen had zij heel lang volkomen verloren gestaan, maar toch het volle punt gepakt. Ook bleek Haast te hebben verloren, zodat Hortensius opeens alleen de leiding neemt met maar liefst een punt voorsprong op de nummers twee. In ronde 6 speelt ze tegen Haast, dat wordt een toppartij. Gevraagd hoe ze daar onder is, ze zou met een overwinning op Haast immers zomaar Nederlands Kampioen kunnen worden, zei Hortensius "ach, ik maak thuis eerst even een dansje en voor de rest doe ik weer gewoon hetzelfde als altijd."

Hortensius koos in de partij een verkeerd plan na de opening. Dat bleek wel, Padurariu kwam met een kwaliteitsoffer al snel totaal gewonnen te staan. Vrijwel alles zou op den duur winnen, alleen na 31.Ld7?? kon zwart meteen helemaal terugkomen in de partij door de kwaliteit terug te offeren. In het eindspel was het Hortensius die aan het langste eind trok.

Van Weersel is aan een vreemd toernooi bezig. Na een uitschieter naar beneden wist ze in deze vijfde ronde zowaar klassementsleider Haast te verslaan. Van Weersel kreeg snel gelijk spel in de opening. Haasts 19.a3 was aan de tamme kant; Peter Doggers gaf later aan dat in de databases topgrootmeesters hier 19.a4 spelen. Haast heeft haar positie misschien te optimistisch ingeschat en te lang op winst gespeeld. Haar 28.g5 was te snel en ook later 32.g4 was niet goed. Zwart heeft alle kansen met een beweeglijk paard tegen de opgesloten witte loper. 44.Df2? geeft de partij meteen weg, want de mooie wending met 48...g4+ om de zwarte koning aan schaakjes te laten ontsnappen was knap door Van Weersel vooruitgezien.

Paulet met zwart kwam na Japs 6. Pxc3 snel gelijk in de opening. Toen overzag ze even dat 11....Pd4 een pion verloor, maar wist daarna een winnende aanval op de koningsvleugel te ontwikkelen. Paulet was na afloop trots op haar pionopstoot h5-h4 en 23...Th5!. Jap had wel beter kunnen verdedigen, na 16...h5 speelde ze 17. h4 waar 17. De3 beter was geweest. Paulet komt met deze overwinning op een welverdiende gedeelde tweede plaats.

Van Wely moest met wit proberen te winnen van Jan Werle (ook op de tweede plaats) om uitzicht te houden op de titel. Hij slaagde glansrijk. Dat begon al met een snel gespeeld 4.Pbd2 waarmee hij Werle wist te verrassen. Het "beetje bluf" (Van Wely) bracht hem uit het BogoIndisch twee sterke lopers en ruimteoverwicht, precies de dingen waarin hij dodelijk is. "Een heerlijke stelling". Kon er nog iets misgaan? In de perszaal keken de aanwezige grootmeesters wel verbaasd op toen opeens 33...Lxg2 op het bord verscheen. Overzien door Van Wely, maar hij kon na de reddingszet Ta1 nog steeds domineren. Zo scoorde hij een belangrijk punt, omdat zijn grote concurrent Van Foreest eveneens won. In ronde 6 zal het beslissende duel tussen beiden worden uitgevochten.

Middelveld boekte haar eerste overwinning en wel tegen Kazarian, die nu in het klassement haar tweede plaats verliest. Een van de problemen waar Middelveld dit toernooi tegenaan loopt, zei ze na afloop, is dat ze door de laatste paar jaar weinig te schaken achterloopt in openingskennis. In deze partij kon ze met 3.Pc3 echter meteen uit de gebaande paden treden en gewoon een partij spelen. Ze kreeg een prettig speelbare stelling en kon de aanval tegen de langgerokeerde koning van Kazarian beslissend afronden. Dat leidde ze in met een prachtig paardoffer.

Reinderman was na de partij nogal opgelucht dat Van den Doel in betere stand geen 18...f4 had gespeeld (in plaats van 18...e4). Dan is wit echt in de problemen; nu vond Van den Doel het na een tijdje wel genoeg en was met remise tevreden.

Het spannendste moment was het wat onoplettende 21....Pe8. Dit gaf Bok een miniem kansje: 22.Da3, maar of zwart werkelijk in de problemen zou zijn geweest is de vraag. Nu werd het remise.