Direct na de zenuwslopende beslissingsmatch tussen Anne Haast en Iozefina Paulet vond op het terras van Grand Café de Subtropen de prijsuitreiking van beide NK's plaats. Een wat informele setting die bewust door toernooidirecteur Paul Rump zo was geënsceneerd. Na zulk een lange strijd dacht hij dat de deelnemers wellicht toe waren aan een snelle sessie gevolgd door ontspanning.

De deelnemers van het NK vrouwen waren het eerst aan de beurt. Onder hen veel tevreden gezichten: Haast omdat ze haar titel uiteindelijk toch prolongeerde, Paulet omdat, zo benadrukte ze, "een geweldige week in Amsterdam had gehad", Lisa Hortensius omdat ze het veel beter had gedaan dan verwacht en ga zo maar door. Rump toonde zich ingenomen over hun inzet van de afgelopen week en reikte de prijzen uit.

Daarna was het de beurt aan de deelnemers van het NK om aan te treden. De verrassende winnaar Jorden van Foreest hield zijn eerste maar waarschijnlijk niet zijn laatste speech als winnaar van de titelstrijd. Daarin probeerde hij onder andere uit te leggen hoe het hem was gelukt Loek van Wely voor te blijven. Ook vertelde hij hoe onverwacht zijn deelname eigenlijk was geweest (zijn trainer Sergei Tiviakov trok zich terug) en hoe hij vervolgens zijn voorbereiding er had uitgezien.

Nadat vervolgens nog het organisatiecomité kort in het zonnetje werd gezet, was het tijd voor de ontspanning en de drank. Het weer perste er nog een laatste mooie zomeravond uit na een tropische week in Amsterdam-Oost.

Tijdens de opening van het NK 2016 nam spreekstalmeester Tex de Wit met de deelnemers tal van mogelijke scenario's door. Hoewel het scenario dat debutant Jorden van Foreest voor ogen stond ("ik 7 uit 7 en de rest 3 uit 7") niet serieus genomen kón worden, ook niet door hemzelf, moet achteraf geconstateerd worden dat het bijna profetische woorden waren. Niet met 7 uit 7 maar met 5,5 uit 7 veroverde de jonge Groninger in Amsterdam zijn eerste Nederlandse titel. Hoe kon dat gebeuren?

De andere deelnemers waren wel degelijk gewaarschuwd. In het afgelopen Tata-toernooi had Van Foreest een slachting onder de Nederlandse deelnemers aangericht en zijn rating was inmiddels tot boven de 2600 gestegen. Aan de andere kant was die ratingwinst grotendeels in Zwitserse toernooien met vaak tegenstanders van minder kaliber tot stand gekomen. De heersende opvatting was dat hij tijdens het NK weliswaar goed zou doen maar nog niet tot de titelkandidaten behoorde.

Van Foreest speelt vanaf het begin een ondernemend soort schaak dat de harten van de liefhebbers sneller doet kloppen. Ook als hij goed staat is hij nooit te benauwd om materiaal te offeren. Hij speelt in bijna elke stelling op winst en alle partijen worden tot op het bot uit gekloven.

In de eerste 3 ronden boekt Van Foreest zege's op Erwin l'Ami, Erik van den Doel en Benjamin Bok. Van den Doel vergaloppeert zich tijdens een winstpoging, op de andere twee valt weinig af te dingen. Toch is nog niet iedereen overtuigd na de fraaie zege van Reinderman...

Het NK Vrouwen van 2016 was een ongekend spannende editie. Voor het begin van de laatste ronde konden in theorie nog 5 van de 8 deelneemsters kampioen worden en wat er in de barrage tussen de Anne Haast en runner-up Iozefina Paulet gebeurde, was topamusement van de bovenste plank waarin Haast uiteindelijk aan het langste eind trok.

De verrassing van het toernooi was ongetwijfeld Lisa Hortensius. Bijna niemand had er rekening mee gehouden dat de studente geneeskunde een serieuze titelkandidaat zou zijn maar na 5 ronden stond ze met 4 punten een punt voor op de rest van het veld. Dat was mede het gevolg van de verrassende nederlaag van titelverdedigster Haast tegen Arlette van Weersel in die vijfde ronde. Laatstgenoemde wist een ogenschijnlijk remise-eindspel met een onverwacht pionoffer alsnog in haar voordeel te beslissen.

Van cruciaal belang zou de uitslag van het zesde ronde-duel tussen Hortensius (met wit) en Haast blijken. Die partij ging tot de tijdnoodfase gelijk op. Toen bracht Haast een incorrect loperoffer dat Hortensius in de korte bedenktijd die haar restte toch voor onoverkomelijke problemen stelde. De witspeelster gaf eerst de winst en even later ook de remise weg. Haast, Hortensius en Paulet, die van Anna-Maja Kazarian won, kwamen zo alle drie op 4 uit 6. Maar ook Smaranda Padurariu en Van Weersel waren met 3 uit 6 door de indeling van de zevende ronde nog niet uitgeschakeld.

Martine van Middelveld had nog niet veel laten zien in het Tropeninstituut maar gaf in delaatste ronde me...

Jorden van Foreest is de nieuwe Nederlands Kampioen Schaken geworden! Hij versloeg Jan Werle overtuigend, eigenlijk vanuit de opening, na de door hem voorbereide opzet met het "provocerende" (Böhm) 5...Lf5, waar Werle ondanks enorme tijdsinvestering geen antwoord op kon vinden. Van Foreest speelde het fraai uit, misschien liet hij ergens halverwege de teugels wat vieren, maar aan zijn zege twijfelde eigenlijk niemand meer.

De trotse, maar nuchtere Van Foreest vertelde na afloop van zijn overwinning in de commentaarzaal dat hij de titel niet had verwacht. Dat hij een plaats op het NK kreeg -omdat n.b. zijn eigen trainer, Tiviakov, opeens afzegde- was een soort gunstig voorteken geweest. Zijn slechtste partij was uiteraard die tegen Van Wely. Hoe ziet de toekomst eruit? Hij heeft nog een jaar middelbare school te gaan en wil het dan een of twee jaar als prof proberen, om te kijken of hij de wereldtop kan halen. En dan moet ergens die moeilijke beslissing genomen worden: voor de volle 100% profschaker worden, of toch aan een studie en carrière naast het schaken denken?

Hans Böhm gaf tijdens het commentaar mooi aan waarom het spel van Van Foreest zoveel indruk maakt. Voor een 17-jarige heeft hij al een heel compleet scala aan stijlen tot zijn beschikking. Positioneel. Strategisch - Jorden speelde dit toernooi met o.a. drie kwaliteitsoffers in de geest van Jan Timman. En zeer begaafd in tactische intermezzi. Een belofte voor de toekomst.

DAGVERSLAG SLOTRONDE DAMESKAMPIOENSCHAP. [Er waren dramatische ontwikkelingen in ronde zes van het dameskampioenschap. Hortensius verspeelde haar punt voorsprong in het klassement, want ze verloor in het onderlinge duel van naaste concurrent Haast. Paulet is aan een goede serie bezig en voegt zich met haar overwinning bij de beide anderen op de eerste plaats. Alle drie, Hortensius, Haast en Paulet hebben vier uit zes. Dat wordt dus een krankzinnig spannende slotronde om te bepalen wie Nederlands Kampioen 2016 bij de dames wordt.

Bij gelijk eindigen wordt er een beslissingsmatch gespeeld (twee partijen snelschaken). Nu bestaat de mogelijkheid dat ze alledrie gelijk eindigen, want geen van drieën speelt in de slotronde tegen elkaar. In dat geval wordt als beslissingsmatch een 'halve competitie' snelschaken gespeeld. Klik hier voor de reglementen.

De slotronde begint zondag 28 augustus om 12.00 uur. Commentaar vanaf 12.30 uur.]

***update***Anne Haast lijkt al na 11 zetten zeer goed te staan en is nu titelfavoriete. Volgens Böhm ook wel terecht. Hortensius viert overigens vandaag haar verjaardag. Padurariu en Paulet kennen elkaar al dertig jaar en wonen vlakbij elkaar. Vandaag wordt misschien hun eerste 'echte' partij, want de vriendinnen hebben tot nu toe altijd snel remise tegen elkaar gespeeld (Bottema). Paulet moet vandaag natuurlijk winnen.

Anne Haast staat gewonnen!

Vriendinnen Padurariu en Paulet hebben een woeste partij op ...

Foto's slotronde en prijsuitreiking door Harry Gielen .

Duidelijk was dat Van Wely moest winnen om uitzicht te houden op Van Foreest, die de slotronde met een half punt meer inging. Hij leek met wit tegen Van den Doel niet heel veel te bereiken, tot hij iedereen verraste met een schitterend kwaliteitsoffer dat niemand in de zeer goed gevulde commentaarzaal ook maar in de verste verte had zien aankomen. 25. Txb6! is een zet die de boeken wel zal halen. Het offer leidde tot studie-achtige verwikkelingen, en Van Wely won een indrukwekkende partij. Het was voor de toernooizege niet genoeg. Leider Van Foreest won ook en zo bleef Van Wely op de tweede plaats steken. Van den Doel eindigt gelijk met L Ami achter de leiders. Op s/b-telling wordt L Ami derde in het eindklassement.

Later die middag vroegen we Van Wely naar zijn gevoel over dit NK. Hij heeft natuurlijk in feite heel goed gepresteerd, 5 uit 7 is een score waar hij op voorhand voor getekend zou hebben. En waarmee je ook verwacht kampioen te worden. Maar ja, dit toernooi was iemand uitzonderlijk goed aan het scoren, daar doe je weinig tegen. In 'thrashtalk-modus' uitgedrukt: "Jorden speelde 6 van de 7 partijen als een kampioen, maar eentje als een mietje". Tja, die ene bloedstollende partij van ronde 6, die Loek van Jorden had moeten winnen. En die aan het eind maar met de meest minimale marge door Jorden remise kon worden gehouden. Van Wely had eerder in die partij waarschijnlijk een winst gemis...

Bok boekte zijn eerste overwinning in de slotronde. Hij had zijn prestaties op dit NK anders wel erg "beschamend" gevonden, zei hij. Hier overspeelde hij Ernst vanuit de Ragozin, die hij goed had voorbereid. En hoewel in het eindspel met kwaliteit meer niet aan de einduitslag getwijfeld hoefde te worden, was nauwkeurig spel steeds vereist. Bok maakte nu geen fouten.

"Ik ben een tevreden mens, zei Reinderman na afloop, want ik heb sinds mijn kampioenstitel uit 2013 mijn eerste NK-partij weten te winnen!" Inderdaad, en wat voor een. Hij bezorgde latere toernooiwinnaar Van Foreest zijn enige nederlaag in ronde 4. Een mooie partij van Reinderman, vond ook L'Ami. L'Ami, die zelf al zo'n 23 NK-partijen op rij niet meer gewonnen had, herhaalde nog maar eens: "mijn beste NK in jaren". Hij kreeg meer dan gelijk, want hij veroverde de derde plaats in het eindklassement (op s/b-punten boven Erik van den Doel die ook op 3,5 punt uitkwam).

Wat betreft de partij: beiden waren het erover eens dat Reinderman de hele partij aan het 'pressen' was. Kritiek moment in de tijdnoodfase is 34...g5. Als Reinderman even later 38.Dxb6 had aangedurfd (38...Tb8?, 39.Txe4) had er misschien meer ingezeten. De dameruil op zet 38 zag er erg goed uit, maar L Ami kon het eindspel remise houden.

Padurariu en Paulet: vriendinnen, die nu wel gedwongen waren een harde strijd te leveren. Padurariu speelde geen slecht toernooi; Paulet moest winnen om kans op de titel te houden. Zeker nadat concurrente Haast heel rap gewonnen was komen te staan, nam de spanning toe. Paulet kreeg in het middenspel de overhand en, ondanks enige zenuwslopende missers van beide kanten, verzilverde ze haar gedeelde eerste plaats.

Kijk op het stukje Barrage bij de dames! voor een verslag van de bloedstollende beslissingsmatch die Paulet zeer nipt van Haast verloor.

Anne Haast, gedreven om de kampioenstitel te grijpen, kwam al zeer snel goed te staan en won in heel rap tempo. Daarmee legde ze de druk op de schouders van Paulet en Hortensius, die ook zouden moeten winnen om op de eerste plaats te komen.

Zie onder Barrage bij de dames! (stukje hierboven) hoe Anne Haast in de beslissingsmatch met Paulet de kampioenstitel veroverde. Dat doet zij nu voor de derde opeenvolgende keer!

Middelveld speelde met wit erg degelijk en Hortensius, die moest winnen om voor de eerste plaats te gaan, kreeg geen enkele mogelijkheid. Remise. Hortensius eindigt op de derde plaats, ruim voor de rest van het veld.

Kazarian won een mooie partij. Ze stond vanaf zet dertig erg goed, maar de materiaalverdeling die op het bord kwam (beiden: T+twee paarden) is altijd enorm gecompliceerd. Kazarian speelde het geconcentreerd uit.

Na afloop vond Kazarian haar NK zeker geslaagd. Ze is pas 16, heeft weer veel ervaring opgedaan en gaat met goede zin naar de Olympiade. Vandaag speelde ze weer naar behoren; over de partij die ze in ronde 6 van Paulet verloor, is ze minder tevreden.

Het publiek was in grote getale komen opdraven om Tim Krabbe te horen spreken in het cultureel intermezzo van zondag 28 augustus. Krabbe doet nauwelijks optredens in de schaakwereld en dat gemis doet zich voelen.

Krabbe las uit eigen werk drie humoristische schaakverhalen. Het ging over Nigerian internet schaakscams, die ook blijken te bestaan: 'schaakcoach gezocht'. Krabbe is maar eens op zo'n fout spammailtje ingegaan waarin om een trainer voor het Nigeriaanse nationale team gevraagd wordt. Hij vulde alles fictief in en kreeg prompt antwoord: 'je kunt een oplichter niet oplichten! checkmate!!'. Ook over een pseudo-geniale schaakprobleemoplosser uit Stralsund ging het en over het hilarische 'simplified Stanley random chess'. Daarna nog een mooi langer verhaal over een wandeling en hotelbezoek met Kasparov, tijdens het VSB toernooi, Amsterdam 1994. Dat was toen Jeroen Piket zijn beroemde partij van Kasparov won. (Piket werd wel laatste, maar wat maakt dat uit als je van Kasparov wint...). De ongenaakbare en onbereikbare Kasparov kende Krabbe natuurlijk stiekem wel; Krabbe kwam vele jaren eerder eens in een simultaan tegenover hem te zitten en Gary schudt hem de hand met: 'I know who you are!´.

Krabbe eindigde zijn geestige presentatie met twee fraaie stellingen op de demonstratieborden te laten zien. Een kwam uit zijn middelbare school-schaaktijd: een mooi verhaal over hoe hij, na winst te hebben moeten forceren, in het eindspel verloren was komen te staan en toen uit clementie van zijn tegenstander remis...

DAGVERSLAG SLOTRONDE. [Van Foreest of Van Wely? Het is nog geen uitgemaakte zaak. Na de zwaarbevochten remise in hun onderlinge duel van ronde 6, blijft klassementsleider Van Foreest een half punt voor op Van Wely. Dat betekent dat de uiterst spannende slotronde zondag de beslissing in het kampioenschap moet brengen.

Bij gelijk eindigen wordt er een beslissingsmatch gespeeld (twee partijen snelschaken). Klik hier voor de reglementen.

De slotronde begint zondag 28 augustus om 12.00 uur. Commentaar vanaf 12.30 uur.]

***update*** In de commentaarzaal zijn de commentatoren Böhm en Bottema enorm te spreken over de openingsvoorbereiding van Jorden van Foreest (6...Lf5 is "provocerend"). De stelling die hij nu heeft na 18....f4 ziet er goed uit. Böhm is enthousiast over het spel van Jorden: "hij durft risico's te nemen. Je zou hopen dat Anish Giri in zijn spel iets van Van Foreest had." Böhm nam ook even de leeftijd van de jongste Nederlandse Kampioenen Schaken uit de geschiedenis door. Jorden zou het met 17 jaar kunnen worden. In 2009 was er natuurlijk Giri op 15-jarige leeftijd. Verder terug in de tijd: Max Euwe werd kampioen in 1921 en was toen 20 jaar oud. Jeroen Piket was 21. Jan Timman 22. Ree, Smeets en Tan waren 23 jaar toen ze de titel veroverden. Zouden we mogen concluderen dat de kampioenen steeds jonger worden? En of dat iets met de komst van schaakcomputers van doen heeft? Böhm vindt van niet.

Spannende stelling! "Jorden speelt fris...

Van Weersel won tegen Middelveld en lijkt de smaak te pakken te krijgen. Middelveld maakte wat onnauwkeurigheden en wist het witte overwicht niet te neutraliseren.

Padurariu speelde de opening niet goed en kwam verloren te staan. Ze vond dat ze geluk had gehad dat ze met remise wegkwam. In een beter staand eindspel stond Jap remise door zetherhaling toe.

Remise na een partij waarin het evenwicht niet werkelijk verbroken is. Bok zei na afloop dat hij Reindermans plan in het eindspel met f5 niet zo goed vond, beter gewoon Toren naar d7 en c7. Op zet 40 miste Bok een minieme kans, Pd2 had wellicht iets meer geboden dan de partijvoortzetting. Bok baalt wel enigszins, het is duidelijk dat hij tijdens dit NK niet helemaal scherp is. De vorm is er niet. Zijn vreselijke verlies tegen Van den Doel (R4) was een harde klap. Hij hoopt nog wel op een winstpartij!

Van Foreest heeft in een iets slechtere stelling stand gehouden tegen een drukkende Van Wely. De uitslag van deze topper van de zesde ronde betekent dat Van Foreest zijn half punt voorsprong op Van Wely behoudt. Zondag zal de ontknoping van het kampioenschap moeten brengen: het blijft ongemeen spannend.

Natuurlijk kwam er een Najdorf op het bord, dat zal voor beide heren geen grote verrassing zijn geweest. Van Wely had onlangs met het tweesnijdende 7...g5 (een idee van Topolov tegen Carlsen) nog hardhandig verloren. Zou hij een verbetering hebben voorbereid? Hij speelde het anders, moest over 8...b4 erg lang nadenken, maar kreeg met zwart helemaal wat hij wilde: ruimtevoordeel en druk. Zwart stond de hele partij beter, maar weer net niet zoveel beter dat er een duidelijk winstplan voorhanden was . Van Wely zette in het eindspel alles op alles om toch een winst te forceren. Dat leidde tot het studieachtige 50....f3+. Wit heeft maar een zet: Kh1. Wonderbaarlijk genoeg kan wit het allemaal precies houden.

De eerste reacties van de spelers na afloop. Van Wely was uiteraard teleurgesteld. Zijn voorbereiding had gewerkt, hij kreeg "een heerlijke stelling" en "wit hangt in de touwen". Hij was niet tevreden over het dameruilen. Van Foreest was tevreden met het resultaat dat hem op de eerste plaats houdt. Maar de partij verliep bepaald niet zoals hij zich dat had voorgesteld.

Een woeste Siciliaan tussen Van den Doel en Ernst. Van den Doel had hier nog nooit 3.c4 gespeeld en hoopte zo Ernst te verrassen. Ernst op zijn beurt kwam met a tempo 4...Pd4 en haalde zo zijn tegenstander uit zijn boek. Ernst gooide met 7...g5 alle remmen los, en na Van den Doels scherpe antwoord h4 werden er lijnen geopend en ontstond een woeste partij waarin beide koningen niet al te veilig stonden. Wit had echter een pion meer en verzamelde er nog een paar, terwijl zwarts aanval niet doorsloeg.

Ernst was wederom vroeg uit de veren voor de openingsvoorbereiding. Het verrassen van Van den Doel slaagde in zoverre dat beiden al na een zet of vijf op onbekend terrein waren. Ernst had in een andere variant de zet ...g5 voorbereid. Dat spookte door zijn hoofd en op de zevende zet kon hij het niet laten die levensgevaarlijke pionopstoot te doen. Gewoon 7...g6 was normaal geweest, g5 leidde meteen tot een soort "koffiehuisschaak" (Ernst). Ernst zei later in de partij veel cruciale dingen te hebben gemist, de witte damezetten b.v. die al die pionnen opaten.

Paulet scoort een belangrijk punt in een spannende partij en komt daarmee op de gedeeld eerste plaats met Haast en Hortensius. Morgen wordt het dameskampioenschap in een uiterst spannende laatste ronde beslist.

In de partij tegen Anna Maja Kazarian was de zestiende zet een belangrijk moment. Paulets Dg5 was sterk (waar 16.De3 een pion verliest na Pxe5). Kazarian besloot tot een moedig stukoffer 21...Pxe5, wellicht ook om haar laatste kansen op een goede toernooiuitslag te behouden. Paulet had alles zien aankomen. Zoals de trotse winnares na afloop zei, als de tactische trucjes niet werken is het gewoon verloren voor zwart met zo weinig stukken bij de aanval.

Een dramatische ontknoping van ronde 6 bij de dames. Hortensius verliest het belangrijke onderling duel van Haast. Omdat Paulet ook won, staan deze drie nu gezamenlijk op de eerste plaats. Zondag wordt in een uiterst spannende laatste ronde het kampioenschap beslist.

In een gecompliceerde, maar gelijke positie werd Hortensius uit het niets overrompeld door een prachtig loperoffer van Haast: 28....Lxe5! De zwarte aanval was daarna onhoudbaar; misschien had Hortensius met 35. Db3 i.p.v. Kg2 iets meer weerstand kunnen bieden, maar het is psychologisch natuurlijk niet makkelijk na zo'n klap als Lxe5 te herstellen.

**UPDATE** Het blijkt dat er na 28...Lxe5 toch één winnende voortzetting voor wit inzit: 29.dxe5, d4. 30.Lc4!. Haast kwam daar na de partij op de hotelkamer met de computer achter, maar het leek haar naderhand niet veel uit te maken. Het resultaat telt. Op het moment van haar loperoffer zaten ze allebei in tijdnood, dus het was een goede praktische kans. Haast had in de partij geprobeerd om zoveel mogelijk scherpte in de stelling te krijgen en was natuurlijk erg blij dat ze nu weer helemaal terug in de race om de titel is.

"Er moest hard gerekend worden" zei een glimlachende L Ami na zijn eerste winstpartij van het toernooi. Hij doelde op de verwikkelingen die werden ingezet na 18.Ph5. Vooral het wat griezelige 24.Dxb8 had hem veel rekentijd gekost. Achteraf verbaasde het hem dat de partij zo tactisch gewonnen moest worden. Of hij nu iets tevredener over zijn toernooi is? "Helemaal niet. Maar, en zet dat maar op de site: het is wel mijn beste NK in jaren!"

Ronde 5 gezien door de lens van Harry Gielen

Tex de Wit, schaakcommentator van dienst en later die middag ook nog quizmaster, mocht zaterdag 27 augustus het cultureel intermezzo aankondigen: een presentatie van de tekenaar van de bekende Volkskrant-dagstrip over psychotherapeut Sigmund. Die tekenaar heet... Peter de Wit. Inderdaad. Vader van.... Vader de Wit noemde zoon de Wit "een niet onverdienstelijk amateurschaker". Zelf kan hij het niet; Tex heeft het op zijn achtste van zijn moeder geleerd. En won meteen het eerste echte potje van haar.

Peter de Wit heeft in Sigmund maar drie keer een aflevering aan het schaken gewijd. De meest recente is deze zaterdagochtend in de Volkskrant verschenen (zie hiernaast). NK-deelnemer Dimitri Reinderman kon het bij binnenkomst van het Tropentheater niet nalaten Tex te vragen: is die schaker soms op jou gebaseerd? Nee, nee, Peter de Wit laat zijn familie altijd buiten zijn strips, zo antwoordde hij later op een vraag uit het publiek. Er gebeurt al genoeg in de wereld om hem heen. Die levert onuitputtelijk onderwerpen aan. Hij is dan ook nooit bang dat hij zonder inspiratie komt te zitten.

Terug naar de presentatie. Drie Sigmunds over schaken en de strip bestaat al sinds 1994. Dat lijkt niet veel. Maar, zei Peter de Wit, dat moet je zo zien: korfbal en hockey komen nul keer voor, dus drie keer valt mee. Hij toonde nog enkele andere cartoons over schaken en weer ander eigen werk. Vanuit het enthousiaste publiek kwamen veel vragen. Men was vooral geïnteresseerd in wat de heren en dames psychologen wel niet v...

Na 5 ronden gaat Jorden van Foreest met 4 uit 5 alleen aan de leiding. Loek van Wely heeft 3 1/2 uit 5, terwijl de rest van het veld niet boven de 50% komt. Op zaterdag 27 augustus speelt Van Foreest in de zesde ronde met wit tegen Van Wely. Bij winst is Van Foreest al zeker van de Nederlandse titel.

Zo af en toe zien we van Wely als trotse vader met zijn pasgeboren zoon, zoals hier op het plein voor het Tropentheater na de vijfde ronde (foto Harry Gielen). Het is voor Loek te hopen dat zijn zoon vannacht goed slaapt, want hij kan zelf alle nachtrust gebruiken voor de beslissende partij van dit kampioenschap. Van Wely zal gebrand zijn op de titel, die hij zeven (!) keer eerder won, want hoeveel van zulke kansen hij nog krijgt, is ongewis. Immers, de jeugd rammelt aan de poorten, zoals dit NK ten overvloede demonstreert.

Jorden heeft dit toernooi ook veel aan zijn hoofd. Er wordt een documentaire over hem gemaakt, hij heeft de makers nog een interview van een uur beloofd, maar heeft natuurlijk na zijn loodzware vijfderonde-partij tegen Sipke Ernst niet veel energie meer over. Als je met deze kalme 17-jarige over zijn voor amateurs soms te diepzinnige partijen spreekt, krijg je een indruk van oprechte onbevangenheid. Tegen Ernst bracht hij opnieuw een kansrijk kwaliteitsoffer, dat is al de derde keer in dit toernooi. "Ik wist niet of het echt goed was, maar vond het er wel leuk uitzien.", zegt hij nuchter. Van Foreest is altijd vol lof over zijn tegenstanders. "Ernst verdedigde in tijdnood heel goed" vond hij. Maar hij hoopt tegen Van Wely natuurlijk wel gewoon te winnen.

Lisa Hortensius heeft in de vijfde ronde verrassend toegeslagen en staat met nog twee ronden te gaan een vol punt voor op concurrentes Anne Haast en Iozefina Paulet. Hortensius kwam na de 5e ronde stuiterend van emotie de speelzaal uit. Ze was zichtbaar dolgelukkig met wat er zich zojuist allemaal op de borden had afgespeeld. Zelf kreeg ze het punt min of meer cadeau na volkomen verloren te hebben gestaan. Tegelijkertijd was er nog een dramatische ontwikkeling voor het klassement. Aanvoerder en gedoodverfde favoriete Anne Haast leek te veel te willen forceren en moest onverwachts haar eerste nederlaag incasseren.

Zo ziet de stand er voor Hortensius bijzonder fraai uit. "Met 4 uit 7 was ik voorafgaand aan het toernooi al tevreden geweest" sprak degene die met 4 uit 5 aan de leiding gaat. Van alle kanten stroomden mensen toe om aan haar uit te leggen dat ze met winst op Haast zaterdag in ronde 6 al kampioen kan worden. Hortensius liet zich vooralsnog niet gek maken: "ik ga vanavond precies hetzelfde doen als ik alle andere avonden heb gedaan". Om er na enig nadenken nog aan toe voegen "Nou, op een vreugdedansje na dan".

Van Foreest herstelde zich glansrijk van zijn nederlaag in de vorige ronde met een overwinning op Ernst. In feite moest hij drie keer winnen. Een kwaliteitsoffer in het Konings-Indisch leidde tot een overwegende stelling, totdat hij Ernst in de gelegenheid stelde terug te offeren. Die stond toen zelfs even beter maar in de wirwar van varianten voelde Van Foreest zich beter thuis en vlak na de tijdcontrole kon hij opnieuw eenvoudig winnen. Torenruil maakte de winst echter opnieuw problematisch en toen twijfelde zelfs commentator Gert Ligterink aan een goede afloop voor de jonge Groninger. Een studieachtige wending die Van Foreest achter het bord vond, stelde alsnog het punt voor hem veilig.

Van Foreest leidt het klassement met een half punt voorsprong op zijn grote concurrent Van Wely. In ronde 6 kan het kampioenschap in hun onderling duel al beslist worden.

Hortensius kwam bijna stuiterend van verdwazing de zaal uit na de zeer dramatische ontwikkelingen bij de dames aan het einde van de speeldag. Niet alleen had zij heel lang volkomen verloren gestaan, maar toch het volle punt gepakt. Ook bleek Haast te hebben verloren, zodat Hortensius opeens alleen de leiding neemt met maar liefst een punt voorsprong op de nummers twee. In ronde 6 speelt ze tegen Haast, dat wordt een toppartij. Gevraagd hoe ze daar onder is, ze zou met een overwinning op Haast immers zomaar Nederlands Kampioen kunnen worden, zei Hortensius "ach, ik maak thuis eerst even een dansje en voor de rest doe ik weer gewoon hetzelfde als altijd."

Hortensius koos in de partij een verkeerd plan na de opening. Dat bleek wel, Padurariu kwam met een kwaliteitsoffer al snel totaal gewonnen te staan. Vrijwel alles zou op den duur winnen, alleen na 31.Ld7?? kon zwart meteen helemaal terugkomen in de partij door de kwaliteit terug te offeren. In het eindspel was het Hortensius die aan het langste eind trok.

Van Weersel is aan een vreemd toernooi bezig. Na een uitschieter naar beneden wist ze in deze vijfde ronde zowaar klassementsleider Haast te verslaan. Van Weersel kreeg snel gelijk spel in de opening. Haasts 19.a3 was aan de tamme kant; Peter Doggers gaf later aan dat in de databases topgrootmeesters hier 19.a4 spelen. Haast heeft haar positie misschien te optimistisch ingeschat en te lang op winst gespeeld. Haar 28.g5 was te snel en ook later 32.g4 was niet goed. Zwart heeft alle kansen met een beweeglijk paard tegen de opgesloten witte loper. 44.Df2? geeft de partij meteen weg, want de mooie wending met 48...g4+ om de zwarte koning aan schaakjes te laten ontsnappen was knap door Van Weersel vooruitgezien.

Paulet met zwart kwam na Japs 6. Pxc3 snel gelijk in de opening. Toen overzag ze even dat 11....Pd4 een pion verloor, maar wist daarna een winnende aanval op de koningsvleugel te ontwikkelen. Paulet was na afloop trots op haar pionopstoot h5-h4 en 23...Th5!. Jap had wel beter kunnen verdedigen, na 16...h5 speelde ze 17. h4 waar 17. De3 beter was geweest. Paulet komt met deze overwinning op een welverdiende gedeelde tweede plaats.

Van Wely moest met wit proberen te winnen van Jan Werle (ook op de tweede plaats) om uitzicht te houden op de titel. Hij slaagde glansrijk. Dat begon al met een snel gespeeld 4.Pbd2 waarmee hij Werle wist te verrassen. Het "beetje bluf" (Van Wely) bracht hem uit het BogoIndisch twee sterke lopers en ruimteoverwicht, precies de dingen waarin hij dodelijk is. "Een heerlijke stelling". Kon er nog iets misgaan? In de perszaal keken de aanwezige grootmeesters wel verbaasd op toen opeens 33...Lxg2 op het bord verscheen. Overzien door Van Wely, maar hij kon na de reddingszet Ta1 nog steeds domineren. Zo scoorde hij een belangrijk punt, omdat zijn grote concurrent Van Foreest eveneens won. In ronde 6 zal het beslissende duel tussen beiden worden uitgevochten.

Middelveld boekte haar eerste overwinning en wel tegen Kazarian, die nu in het klassement haar tweede plaats verliest. Een van de problemen waar Middelveld dit toernooi tegenaan loopt, zei ze na afloop, is dat ze door de laatste paar jaar weinig te schaken achterloopt in openingskennis. In deze partij kon ze met 3.Pc3 echter meteen uit de gebaande paden treden en gewoon een partij spelen. Ze kreeg een prettig speelbare stelling en kon de aanval tegen de langgerokeerde koning van Kazarian beslissend afronden. Dat leidde ze in met een prachtig paardoffer.

Reinderman was na de partij nogal opgelucht dat Van den Doel in betere stand geen 18...f4 had gespeeld (in plaats van 18...e4). Dan is wit echt in de problemen; nu vond Van den Doel het na een tijdje wel genoeg en was met remise tevreden.

Het spannendste moment was het wat onoplettende 21....Pe8. Dit gaf Bok een miniem kansje: 22.Da3, maar of zwart werkelijk in de problemen zou zijn geweest is de vraag. Nu werd het remise.

Hans Ree gaf in het cultureel intermezzo van 26 augustus een presentatie over Multatuli als schaker. We kennen Multatuli als een megalomane en met iedereen ruzie makende schrijver. Maar als schaker had hij niets van dat alles. Hij hield van het spel, is in zijn brieven heel lovend over schakers, en uiterst bescheiden over zijn eigen schaakkwaliteiten, die toch best aardig waren. Het bracht hem 'de troost van de waarheid'. Multatuli werd een jaar na oprichting al lid van de NSB. De NSB? Ja, de Nederlandse Schaakbond, opgericht in 1873. Zo wist Ree met aanstekelijke eruditie een onbekend stuk schaakgeschiedenis tot leven te wekken voor een geboeid publiek.

Van Multatuli als schaker zijn alleen een paar correspondentiepartijen over. Lodewijk Prins verzamelde die ooit al in een leuk boekje. Ree liet er op het demonstratiebord een van zien: Antonius van der Linde - Eduard Douwes Dekker, gespeeld circa 1875. Tegenstander Antonius van der Linde is zelf trouwens ook een boeiende figuur: auteur van belangrijke boeken over de schaakgeschiedenis, wiens grote verzameling schaakboeken naar de Koninklijke Bibliotheek Den Haag is gegaan, en daar de basis vormt voor de beroemde schaakcollectie. Van der Linde's helemaal zelf-volgeschreven blaadje De Schaakwerld (ja, dit waren de dagen van 'vrije' spellingsvernieuwing) doet qua megalomanie enigszins Multatuliaans aan. Het is gevuld met een soort als partijanalyse vermomde scheldkannonades.

Van der Linde analyseerde...

Het publiek in de commentaarruimte van het Tropentheater mocht zich 25 augustus verblijden met de komst van schrijver Marcel van Roosmalen. Hij droeg uit eigen werk voor: vilein-geestige columns. Van Roosmalen creëerde een mooie spanningsboog door het eerst over dammers te hebben en pas daarna over schakers. De schakers leken er naar verhouding goed van af te komen. Enige beroering wekte een vraag uit het publiek: of Van Roosmalen goed met paarden kon praten. De schrijver ging er wijselijk niet op in.

Hij had op maandagmiddag 22 augustus al onaangekondigd een bliksembezoek aan het toernooi afgelegd. Tijdens die eerste ronde had hij met dochterlief even de speelzaal durven betreden. De meeste partijen waren nog bezig, dat viel hem op. Gelukkig leken er twee spelers speciaal voor hem naar boven te komen. (Dit moeten Benjamin Bok en Loek van Wely zijn geweest, voor degenen onder ons die de feiten zouden willen staven). Van Roosmalen volgde de beide heren op hun weg naar wat de persvoorlichter later zou omschrijven als de perskamer. Tot zijn verbazing zetten de spelers daar razendsnel de stukken op. Ze leken wel opnieuw te willen beginnen. "He? Gaan jullie de partij nou opnieuw spelen?" vroeg hij. Hier had de persvoorlichter niets over verklaard. "Hé, gaan jullie de partij gewoon helemaal opnieuw overspelen?" schreeuwde hij nogmaals. De spelers negeerden hem. Het duizelde de schrijver en waar was de persvoorlichter? Hij vond zijn w...

Na een wat rommelig behandeld Frans kwam er een dynamisch middenspel op het bord. Paulet kon haar aanval doorzetten nadat zwart haar koningsstelling met f5 had moeten openen. Middelveld, die een weinig gelukkig toernooi beleeft, maakte aan het einde nog een paar onnauwkeurigheden in de verdediging.

Ook in ronde 4 maakte Harry Gielen foto's.

Reinderman heeft met een winstpartij tegen koploper Van Foreest de spanning in het kampioenschap helemaal teruggebracht. De partij bracht de gemoederen danig in beroering. Specifiek draaide het om het positionele kwaliteitsoffer dat Van Foreest op zet 15 bracht: Txe5. Diepzinnig of overmoedig? De discussie is nog niet beëindigd.

De gelukkige winnaar vertelde na afloop dat hij een partij Adams-Giri volgde. Het leek Reinderman dat als Van Foreest niet de kwaliteit had geofferd, het eindspel remise zou zijn. Dit kwaliteitsoffer was een originele poging. Maar met pionopstoten e5! en f4 drong Reinderman wit in de verdediging. Aan het eind deed Van Foreest wat slechtere zetten en kon Reinderman de overwinning verzilveren. Zo heeft hij zijn desastreuze toernooistart weer wat goed gemaakt.

Loek van Wely grapte net voor het begin van de ronde: "wel leuk natuurlijk dat Jorden het zo spannend maakt, maar er zijn grenzen!". Van Wely moest het met zwart opnemen tegen de sterke en degelijke L'Ami, niet in zijn beste vorm dit toernooi, maar in ieder geval niet de makkelijkste tegenstander. Tegelijk waren de blikken natuurlijk gericht op het bord bij Van Foreest, die tegen de hekkensluiter Reinderman met wit voor de vier uit vier zou kunnen gaan en dan moeilijk in te halen zou zijn.

L'Ami speelde de opening wat nonchalant en werd door 11...Dc8 (overigens theoretisch bekend) onaangenaam verrast. Op de een of andere manier lag wit met zijn ontwikkelingsachterstand al bijna in de touwen. L'Ami moest meteen vol in denkmodus (40 minuten voor de volgende drie zetten) en in de verdediging. Van Wely: "het was steeds nét niet gewonnen en toen besloot ik toch maar risico's te nemen". En er kwamen kansjes voor L'Ami, die later vond dat Van Wely te veel risico had genomen (met 24...Txb2 b.v.). Van Wely moest uiteindelijk zelf stevig op de rem trappen en naar een remise-eindspel afwikkelen.

In de perskamer waren de beide heren na de analyse goed gemutst. Ze herinnerden aan hun 'meesterwerkje' op het NK 2014, in Ronde 6: de moeite waard om die 14 zetten nog eens na te spelen.

De teleurstelling was voelbaar na de partij. Ernst, die wederom vroeg uit de veren was om de opening voor te bereiden ("vandaag vanaf zeven uur"), kreeg net als in ronde drie alles ook precies zo op het bord, maar weer mocht hij niet oogsten. Nu stond hij de hele partij met zwart heel erg goed tegen Werle. Maar in de tijdnoodfase kon hij de genadeklap net niet vinden. In de slotstelling had hij nog serieus overwogen 52....Kh5 te doen: een klassieke 'winstpoging die verliest'. "Ergens vertrouwde ik het niet". Dus werd met Kh7 de remise getekend.

Met deze moeizame remise blijft Werle op de gedeelde tweede plaats.

Bok had de opening goed voorbereid en verraste Van den Doel met 11....Db8. Van den Doel bleef het antwoord schuldig en zwart kwam steeds beter te staan. Bok leek de partij in het eindspel uit te gaan maken, maar hij had erg lang moeten rekenen en dat eiste zijn tol. Met de blunder 44...d3? gaf Bok de partij helemaal weg. Wit doet gewoon 45.Txh7 met matdreiging. Er zat later nog een pat-dreiginkje in (na 54.d7? komt uiteraard Txd7); maar de pion die dat kostte, kon Van den Doel niet van de overwinning afhouden. Een tragisch resultaat voor Bok die zijn draai niet heeft gevonden. Voor van den Doel een opsteker na wat onnodige tegenslag.

Hortensius kreeg een interessant middenspel op het bord met veel meer ruimte dan Jap. Jap besloot het tij drastisch te keren met een kansrijk paardoffer: 19....Pxe4. De vraag was of de op de eerste linies teruggedrongen witte stukken zich zouden kunnen bevrijden. Hortensius moet het heel precies gespeeld hebben, want dit was inderdaad wat er gebeurde en daarna was het materiële voordeel beslissend.

Hortensius heeft nu drie uit vier gehaald en komt daarmee gelijk met Anne Haast op de eerste plaats. Ze leek zelf een beetje verbaasd over haar goede resultaten. Hoe gaat ze het verdere toernooi in, nu ze tot de titelkandidaten behoort? "Gewoon net zo ontspannen als totnogtoe, ik ga niet opeens iets anders doen."

Padurariu kreeg met zwart tegen Van Weersel een ideale Scheveninger uit de opening. Zwart had alle kansen en na dameruil kon wit niet veel meer doen. Er was weer wederzijdse tijdnood. Ergens liet Padurariu wit toch ontsnappen. 44...e3 leidde tot onnodige complicaties: 44....fxe3 was veel beter geweest.

Gelukkig maar dat het weggeven van een stuk op zet tien in de derde ronde Van Weersel in het geheel niet gedeprimeerd heeft. Bij binnenkomst net voor de vierde ronde lachte ze vrolijk: "ik vind schaken nog steeds heel erg leuk". Ze vindt haar toernooi eigenlijk lang niet zo slecht gaan, gezien haar gebrek aan speelritme.

DE VIERDE RONDE. Anne Haast en Anna Maja Kazarian hebben in het topduel bij de dames het punt gedeeld. Een uitslag waar ze allebei tevreden mee waren. Eerst had Haast in een wat slechter eindspel remise aangeboden. Kazarian probeerde het nog even, 'terecht' volgens Haast, maar bood ten slotte zelf remise aan. Haast dacht dat het inderdaad remise was en nam aan: maar juist in die slotstelling had ze het nog even kunnen proberen met 33....Kd4. Dan had wit nog nauwkeurig moeten verdedigen.

Bij de dames heeft Hortensius zich nu naast Haast op de eerste plaats genesteld. Maar op slechts een halfje achterstand volgen Kazarian en Padurariu.

Bij de heren trok Jorden van Foreest opnieuw alle aandacht naar zich toe in zijn belangrijke partij tegen Dimitri Reinderman. Zou hij winnen, dan zou hij op een wel heel comfortabele voorsprong in het klassement komen. Op zet 15 pleegde Van Foreest een positioneel kwaliteitsoffer. De meningen in de zaal en bij het commentaar bleven de hele middag verdeeld. Was het nou goed of niet? In eerste instantie overheerste bewondering voor de durf van Jorden. Maar Reinderman verdedigde "uiterst koelbloedig" (Paul van der Sterren in het commentaar) en nam gaandeweg het initiatief over (de zwarte zetten e5 en f4 waren erg goed). Van Foreest deed aan het eind wat mindere zetten en moest zijn eerste nederlaag incasseren (zie de foto van Harry Gielen hierboven: Jorden geeft op). Een dramatische uitslag.

Bij de heren ligt het klassement nu weer helemaal open. Van Foreest staat nog altijd alleen bovenaan, maar Van Wely en Werle zijn hem tot op een half punt genaderd.

Donderdag 25 augustus zijn tropische temperaturen voorspeld en ook het NK Schaken in het Tropentheater komt aardig op stoom. De vierde ronde belooft waanzinnig spannend te worden. Deze dag kan al bepalend zijn voor de einduitslag, zowel bij de heren als de dames.

De 17-jarige NK-debutant Jorden van Foreest heeft uiterst verrassend met drie uit drie de leiding genomen en heeft een punt voorsprong op zijn naaste achtervolgers, Loek van Wely en Jan Werle. Van Foreest speelt vandaag tegen de hekkesluiter Reinderman. Voor zijn achtervolgers Van Wely en Werle is het belangrijk om de achterstand niet te ver te laten oplopen. Maar zij krijgen allebei sterke tegenstanders voor de kiezen.

Anne Haast gaat als titelfavoriet aan de leiding bij de dames. Ze heeft met 2,5 uit drie een halfje voorsprong op vier achtervolgers. In deze vierde ronde speelt ze tegen een van hen, de 16-jarige Anna Maja Kazarian, haar belangrijkste concurrent op rating, dus dat wordt de topper van de dag.

Harry Gielen maakte ook foto's bij de derde ronde.

Sipke Ernst ging zijn duel met Loek van Wely vol vertrouwen in. Niet alleen heeft hij nog nooit met wit van Van Wely verloren, maar we herinneren ons ook nog zijn belangrijke overwinning op het vorige NK. Ernst was reeds om zes uur 's ochtends opgestaan om een obscure opening voor te bereiden. Die voorbereiding, die van Wely ook werkelijk verraste, kwam helemaal op het bord. So far so good, maar Ernst gaf na afloop toe dat hij helemaal niet zo blij was met het type stelling dat hij had afgedwongen (witte pionnen op g4 en h4 en f3 en een koning op f2). "En Loek deed eigenlijk alleen maar goede zetten en kon in de counter gaan, juist waar hij goed in is." Al bij zet 20 zaten beide partijen in hevige tijdnood, en Loek verspeelde ietsje later een kwaliteit. Een hevige strijd volgde, tot ver in een eindspel waarin Loek waarschijnlijk de betere kansen heeft gehad.

Lisa Hortensius kwam meteen goed uit de opening. En waar zij een natuurlijke aanval op de zwarte koningsvleugel ontwikkelde, moest Iozefina Paulet op de damevleugel zien door te breken en dat ging niet snel genoeg. Hortensius wist haar stukken (de dame via d1 en e1 naar g3 en h4) op fraaie wijze naar de aanval te dirigeren. Zo'n stukkenovermacht tegenover de koning werd op den duur onhoudbaar voor Paulet.

Anne Haast neemt in de derde ronde overtuigend de leiding bij het vrouwenkampioenschap. Er zat "heel veel voorbereiding" in deze partij, zei Haast. Die ging tot aan een zet of twintig, en draaide vooral om het pionoffer met 16. Pe5. Zwart moest achter het bord uit een licht netelige positie een uitweg zien te vinden en slaagde daar niet in. Haast maakte het eindspel professioneel en zonder veel problemen af.

Erik van den Doel was toch wat teleurgesteld na zijn remise met Erwin L Ami. Van den Doel kreeg een prettige drukstelling en na 21.... Kf8 heeft zwart nauwelijks enig tegenspel. Van den Doel noemde de aanval over de h-lijn "eigenlijk een gratis aanval". Maar in de tijdnoodfase wist L Ami te ontglippen. Jammer voor Van den Doel, die dinsdag een spannende partij tegen toernooileider Jorden van Foreest in een gecompliceerd eindspel onnodig verloor. L Ami kan het beetje geluk van deze remise wellicht aangrijpen om over zijn tegenvallende spel totnutoe heen te komen .

Dimitri Reinderman deed zichzelf vandaag de das om. De zet 16. Pd4 verdient geen schoonheidsprijs. Reinderman: "ik vergat even de schaakregels en toen stond ik opeens verloren". Hij bedoelde dat hij even volledig vergeten was dat zwart gewoon lang kan rokeren en daarmee alles oplost. Optisch was het ook wel een eigenaardige stelling die na de opening ontstaan was. Jan Werle had met een origineel pionoffer zo'n beetje alle stukken van Reinderman naar de eerste twee rijen teruggedreven. Na 16....0-0-0 (wint de kwaliteit) maakte Werle het met nauwkeurig spel in het eindspel af.

Dat was even schrikken toen de beide dames in de perskamers met een computerengine naar de partij keken. Ze dachten eigenlijk dat het wel een normale partij was geweest. Maar nu blijkt dat er na het roekeloze 26....g5 van Anna Maja Kazarian een directe winst in zit: 27. fxg5, f4 28. Tf6! en wit wint in de aanval. Natuurlijk voor mensen niet heel makkelijk te zien, en beide kanten zaten in hevige tijdnood. Allebei hadden ze wel het 'gevoel' dat Smaranda Padurariu de hele partij wat beter stond, maar remise was de einduitslag.

Jorden van Foreest is bezig aan een sensationele reeks in het NK! Hij boekte zijn derde overwinning op rij en leidt het toernooi met drie uit drie. Van Foreest had met zwart een zijvariantje voorbereid, niet heel goed, maar in de praktijk lastig voor wit als je het niet kent. Bok kwam inderdaad in een wat slechter eindspel terecht en wist dat met weinig tijd niet te verdedigen. "Een beetje geluk" zei de erg tevreden winnaar na afloop bescheiden.

Maar toen liet hij iets meer los, in 'thrashtalk' modus (vrij naar Hans Ree): "natuurlijk ga ik nu het toernooi winnen, misschien zaterdag al". Ook 'voorspelde' hij dat zijn jongere zusje Machteld volgend jaar kampioen zal worden bij de dames. Machteld, die maandag 22 augustus 9 jaar is geworden, speelde een dag later in het Tropenmuseum in de simultaan tegen Hans Böhm en hield remise. Dat was overigens wel met het schaakspel dat uit de film Lang leve de Koningin kwam, dat heeft misschien geholpen.

A L Snijders heeft net als bij de vorige editie van het NK Schaken de toeschouwers betoverd met een tiental zkvs. Je weet als luisteraar nooit hoeveel daarin verzonnen is, natuurlijk. Zou er in Amsterdam voor de oorlog werkelijk een Jozef Stalinstraat (of -laan?) hebben bestaan? Zouden zijn buren hun gigantische tuin door een apparaat laten bijsnoeien dat volledig automatisch en zelfstandig over het gras rijdt, ook 's nachts?

Snijders vertelde eerder dat hij zich "kind aan huis" voelt in het Tropenmuseum. Recent was hij nog in het museum voor een boekpresentatie over W. F. Hermans. Snijders is namelijk in zijn jonge jaren (als student Nederlands in Amsterdam) zeer onder de indruk geraakt van de allerlaatste zin van Hermans' debuutroman De Tranen der Acacia's: "Zij wist van weerzien niet wat zij moest doen." Het is een scene in een Brussels bordeel, de hoofdpersoon krijgt een bloedneus, het bloed gutst eruit, de prostituee rent de gang op... "Zij wist van weerzin niet wat zij moest doen." Pas vele jaren later kreeg Snijders een verhelderend inzicht: die hoofdpersoon moet daar net gestorven zijn. Snijders dacht dat hij dat als enige ooit had opgemerkt. Maar nu blijken er onder neerlandici twee scholen van interpretatie te bestaan, de ene meent dat dat inderdaad zo is, de andere niet. Zo wordt men met de jaren wijzer.

Dat bracht Snijders op een verhaal over zijn eerste zkv-boekpublicatie. Hij schreef zijn zkvs al langer en stuurde die altijd rond aan een groep vrienden. Een van hen belde hem op: die vond d...

Linda Jap was in haar derde rondepartij wel heel snel klaar. Op zet 10 kreeg ze pardoes een loper cadeau. Arlette van Weersel had even de zetvolgorde verwisseld en gaf meteen op. Misschien zat het teleurstellende resultaat van gister nog in haar hoofd? Of vergat ze gewoon even haar voorbereiding in een opening die ze van Jap niet verwacht had? Nooit leuk zoiets. Ook Jap was er niet heel verheugd om. Maar ze besloot om het middagje vrij te benutten met een museumbezoek: het Tropenmuseum ligt immers direct naast de deur.

Dinsdag 23 augustus vond het cultureel intermezzo plaats in de marmeren hal van het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Een prachtige locatie, waar de hele dag van alles te doen was. (Kijk bij Jongerendag en Verwen je Brein voor meer daarover). Remke Kruk, Arabiste (Universiteit Leiden, nu met emeritaat), trok veel belangstelling met een lezing over de rol van het schaken in de Arabische cultuur. Een fascinerend onderwerp uit de schaakgeschiedenis dat voor veel schakers onbekend terrein zal zijn. Kruk grapte bij aanvang dat wel niemand zou opmerken dat ze speciaal in zwart/rood gekleed ging: de kleuren van het Arabische schaak. Het geconcentreerd luisterende publiek stelde vele vragen na afloop. Zo onthulde Kruk dat we de vrouwen die aan de Arabische hoven schaakten als een soort geisha's moeten beschouwen.

Eerder lichtte Remke Kruk in een gesprek toe hoe haar belangstelling voor het schaakspel in de Arabische cultuur is ontstaan. Ze werd gevraagd voor een stukje bij een tentoonstelling in de Koninklijke Bibliotheek Den Haag over vrouwen en schaken. In de Arabische teksten komen inderdaad veel schakende vrouwen voor, en de positie van de vrouw in de Arabische cultuur is een onderwerp dat haar nauw aan het hart ligt. Maar hoe zat het met het Arabisch schaken zelf? Ze ging het uitzoeken.

In de klassieke Arabische literatuur wordt veel over het schaakspel gesproken. We hebben het dan ruwweg over literatuur uit de periode 700-1700. Men vertelt bijvoorbeeld anekdotes over beroemde schakers en schaakpartijen. ...

Harry Geelen maakte ook foto's van Ronde 2.

Met een tweede uiterst spannende winstpartij heeft Jorden van Foreest een droomstart in dit NK. Met twee uit twee staat hij nu alleen bovenaan (weliswaar heeft hij wel al twee keer met wit mogen spelen). Grappig voor de toeschouwers was dat Van den Doel ervoor koos om tot op zeker moment dezelfde variant als in Jordens winstpartij uit de eerste ronde te spelen. En wederom leek Jorden met zeer origineel spel (15. g3!) snel in het overwicht te komen.

Optisch zag het er allemaal erg fraai uit voor wit. Maar Van den Doel bleef uiterst secuur steeds de beste zetten doen en kon gaandeweg het initiatief naar zich toe trekken. Hij zal in het eindspel ongetwijfeld de betere kansen hebben gehad. In tijdnood wikkelde hij in een razend ingewikkelde stelling af met een kwaliteitsoffer, dat, zoals dat soms gaat in eindspelen, tragisch genoeg juist het verlies inluidde.

Loek van Wely keek heel tevreden terug op zijn overwinning op Dimitri Reinderman. Nadat de remise in de eerste ronde tegen Bok hem niet zo behaagd had, ging het vandaag een stuk gemakkelijker. De opening bracht Van Wely niet echt iets bijzonders (hij had a.h.w. alleen het Hollands voorbereid, met een pasgeboren zoontje kun je natuurlijk niet alles bekijken). Wit heeft wat ruimtevoordeel en zwart staat passief.

Loeks conclusie: "pas in de tijdnood gingen we los". Toen sneed hij opeens als een mes door de zwarte verdediging heen. Reinderman had volgens Loek te lang nagelaten de zwartveldige lopers te ruilen en ook het verlies van controle over de e-lijn was ernstig.

Hoe zou Erwin L 'Ami zich houden na zijn verschrikkelijke toernooistart? Hij was niet mals over zichzelf: zijn spel vandaag was "volstrekt belachelijkÎ…. L 'Ami verrast Sipke Ernst in de opening met de manoeuvre Le2-Ld3, staat significant beter, geeft dat stellingsvoordeel uit handen, wat resulteert in een volstrekt remise toren/pionneneindspel, let even wat minder op en krijgt dan tot zijn afgrijzen een volkomen uit de lucht vallend 28....Tb4 voor de kiezen. Zo wist hij het zichzelf nog moeilijk te maken en moest er hard gewerkt worden voor de remise, want Ernst probeerde het uiteraard graag nog even.

Een best opgeluchte Benjamin Bok gaf na afloop aan dat hij zich zijn openingsvoorbereiding niet meer precies kon herinneren. Een ongelukje zonder consequenties. Jan Werle (die deze opening voor het eerst speelde) kreeg een pion zonder dat zwart daar veel compensatie voor had. Werle kon gewoon gaan proberen die extra pion vast te houden

Het cruciale moment in de partij kwam na 16...a3. Werle wilde hier eigenlijk 17.b3 doen, had heel veel uitgerekend, maar zag toch spoken op de weg. Hij was bang voor 17...Db4 en de scherpe variant die dan volgt, maar die is waarschijnlijk gewoon goed voor wit: 18. P1e2, Tc8 19. dxe6!. Na het gespeelde 17. bxa3 kwam er snel een gelijk eindspel op het bord en werd de remise getekend.

Martine Middelveld had in de openingsronde al geen gelukkige dag, en de partij van vandaag zal haar ook niet opbeuren. Met wit verliep haar opening normaal, maar zoals Smaranda Padurariu aangaf verzuimde ze Pe5 te doen, waarna zwart dat met Te8 kan verhinderen en zelf een geweldig paard op e4 krijgt. Zwart speelde het ook niet optimaal en in de wederzijdse tijdnood ging het een beetje alle kanten uit. Middelveld voelde zich op zet 37 gedwongen tot een kwaliteitsoffer, maar dat bleek al snel verliezend.

Linda Jap had na een prachtige eerste overwinning in deze tweede ronde bepaald haar dag niet. Al vanaf de opening, waarin ze naar eigen zeggen verrast werd, ging het moeizaam en ze begon heel veel tijd te gebruiken. Jap besloot tamelijk roekeloos een pion op a2 mee te nemen, maar toen volgde na Kazarians opmars 19. f5 meteen de beslissende fout: 19...g5. Kazarian maakte het met klinische precisie af.

Slaagde Lisa Hortensius er in de eerste ronde niet in de mislukte opening van Kazarian te weerleggen, in de tweede ronde ging er juist bij haarzelf iets helemaal mis in de opening. Al snel kwam Hortensius slecht tot verloren te staan, maar nu was het van Weersel die het verzuimde af te maken. 28 b6! had meteen gewonnen, Nu werd het eindspel uiteindelijk remise.

Paulet kon gelukkig nog vriendelijk lachen na een wel heel zenuwslopende nederlaag in 79 zetten tegen Anne Haast. Maar wat haar overkwam, zou menig volwassen man tot tranen brengen. Paulet wist Haast al in de opening te verrassen, kwam in het middenspel in groot voordeel (het witte paard op d4 tegen de zwarte loper op b7), en ging het eindspel in met maar liefst DRIE pionnen meer. Weliswaar was dat een vreemd eindspel en niet zo heel makkelijk te winnen; zwart kon steeds knap nieuwe defensies inbouwen, en daar gooide Paulet dan weer een pion tegenaan.

Voor je het weet is je hele materiële voordeel verdampt, je koning in gevaar en zou je eigenlijk vol op de rem moeten trappen om voor de remise te gaan. Paulet, die pas na de tijdnoodfase besefte dat ze met 38. bxa5 een opgelegde winst had gemist, bleef het proberen. Te lang: uiteindelijk was het Anne Haast die aan het eind nog wist toe te slaan. Daarmee heeft Haast vandaag natuurlijk weer haar ongelofelijke verdedigingscapaciteiten laten zien.

Maandag 22 augustus werd tijdens de eerste ronde van het NK Schaken het eerste van de dagelijkse culturele intermezzi 'afgetrapt' door Theo Danes. Danes komt uit de atletiekwereld, waar hij een succesvol tienkamper is geweest. Daarna is hij zich verrassenderwijs gaan toeleggen op het dichten. En dan in een specifieke vorm: hij is een dichter van light verse. Dat legde hij in het Tropentheater zo uit: dit zijn gedichten die in een keer te volgen zijn, die je tijdens het luisteren meteen begrijpt. Danes vergat te vermelden dat light verse vaak humoristisch is. Dat bleek deze middag maar weer eens: vrolijk gegrinnik alom tijdens zijn ontspannen optreden. Wat dacht u van deze oneliner, getiteld

Bambi

Ik hoop dat ik weer als ree reïncarneer

Danes kon niet bevroeden dat zich onder zijn publiek toevallig ook Hans Ree bevond. Dat leidde tot hilariteit in de zaal. Ree kon er wel om lachen. Hij gaf het droge commentaar, "Ik ben er wel aan gewend, mijn naam wordt ook te pas en te onpas in cryptogrammen gebruikt". Een synoniem voor damhert? Voíla.

Danes is zelf sinds een half jaar aan het schaken geslagen (met een ratingsprong van 1200 naar 1720!). We mogen nog een schaakgedicht van Danes citeren:

Omdat de meester niet kon vatten

hoe zijn aanval was gestrand

besloot hij stevig te gaan matten

met het schaakbord in zijn hand.

Het werd een typisch potje schaken:

je kon de hersens horen kraken!

Na afloop was het publiek benieuwd naar Danes' presta...

Fotoverslag Harry Gielen eerste ronde

Kazarian mocht haar handen dichtknijpen dat Hortensius er net niet in slaagde de mislukte Franse opening van zwart te weerleggen. Dat kon op een paar manieren, de methode met 24.La4 edn 25. Pxe6 bleek onvoldoende. Het zeldzame eindspel van ongelijke lopers en fgh-pionnen voor Hortensius en dubbele h-pion voor Kazarian was mede door de verkeerde loper voor wit remise.

Bij Padurariu-Haast was dat de correcte uitslag: Padurariu durfde niet in een iets betere stelling en ruilde dames. Haast kon eenvoudigweg geen serieuze winstpoging doen in een vervolgens voor haar iets beter eindspel.

Jap mocht tegen Martine Middelveld haar handen dichtknijpen. Ze kwam met groot voordeel uit de Franse opening maar haar gebrek aan routine had haar in de slotfase de kop kunnen kosten. Middelveld zag het ook niet maar na 28.. Lxg2 was goede raad duur geweest voor de witspeelster.

Iozefina Paulets zege op Arlette van Weersel was er niet een uit een stuk maar voor het talrijke publiek in het Tropeninstituut was het wel een onderhoudend gevecht. Van Weersel ging in de opening en het middenspel aan het roer maar in het lastige eindspel kwam Paulet goed terug. Van Weersel miste verschillende kansen op remise en kon op een gegeven moment promotie van de gevaarlijke zwarte d-pion niet meer verhinderen.

"De nul is er van af" was hoe Dimitri Reinderman de perskamer binnenkwam. Hij had wit tegen Sipke Ernst maar in een symmetrische stelling moest hij direct al flink oppassen. Ernst dacht beter te staan maar schijn bedroog, in die zin dat de engines continu rond de waarde 0.0 bleven hangen. Nadat bijna alle stukken geruild waren, werd de vrede getekend.

De 17-jarige NK-debutant Jorden van Foreest heeft in de eerste ronde laten zien dat hij al tot de kandidaten voor de titel behoort. Tegen een andere titelkandidaat, Erwin l'Ami, de nummer twee op rating in het Tropeninstituut, won hij een spectaculaire aanvalspartij.

"Ik wist niet goed wat ik tegen l'Ami moest doen", aldus Van Foreest. "Ik heb toen even wat files van mijn vriendin gecheckt. Schots bleek een prima keuze." En inderdaad. Commentator John van de Wiel was al niet te spreken over de opstoot a5-a4 van zwart: "In zo'n scherpe stelling kan zwart zich zo veel tijdverlies niet permitteren." Hij kreeg gelijk. Wit had voldoende tijd om zijn stukken in de ideale uitgangsposities voor een aanval te positioneren. Van Foreest legde de zwarte verdediging vervolgens volledig lam met een serie elegante dame-manoeuvres en een diepzinnig kwaliteitsoffer. Omdat hij de enige was die won gaat Van Foreest alleen aan de leiding.

De partij tussen oudgedienden Erik van den Doel en Jan Werle eindigde in remise. Van den Doel gleed met 35. Tc5 bijna uit over een bananenschil. Die zet gaf Werle kansen in het eindspel maar die bleken uiteindelijk onvoldoende. Wit kon ondanks een minuspion verhinderen dat de zwarte koning binnen kon komen.

Benjamin Bok speelde in de tweede toppartij van ronde 1 remise tegen Loek van Wely. De Veldhovenaar kreeg al snel een goede drukstelling tegen van Wely’s Siciliaanse Najdorf. De Tilburgse grootmeester liet zich echter niet uit het veld slaan, in de Najdorf is Loek natuurlijk gepokt en gemazeld, die opening speelde hij bij wijze van spreken al toen Bok nog in de luiers lag. Na een dameruil op zet 26 (26. f4 was kansrijker om de pionnenstructuur op de zwarte koningsvleugel open te breken), bleef de positie steeds in evenwicht.

De opening van het Nederlands Kampioenschap Schaken 2016 vond plaats op de nieuwe locatie van het Tropentheater, Amsterdam. Hier zullen van 22 t/m 28 augustus acht heren en acht dames gaan strijden om de nationale titel. In het openingswoord sprak toernooidirecteur Paul Rump zijn hoop uit dat het wederom een spannend kampioenschap wordt, wat gezien het deelnemersveld bij zowel de heren als dames in de verwachting ligt.

Rump organiseert het NK nu voor de derde keer. Na twee edities in het Grand Manor Hotel in Amsterdam Oost is de locatie nu ongeveer 500 meter opgeschoven. Het prachtige Tropenmuseum dat zo direct naast de speelzaal ligt, geeft zo'n evenement meer allure. Dinsdag 23 augustus belooft een bijzonder mooie dag te worden: dan is er in de marmeren hal van het Koninklijk Instituut van de Tropen een uitgebreid jeugdschaakprogramma en in de middag/avond wordt er met o.a. prof. Erik Scherder aandacht geschonken aan de neurologische voordelen van schaakspelen voor het brein.

Daarna gaf de toernooidirecteur de vloer over aan Tex de Wit, de schaker die van stand-up comedy zijn beroep heeft gemaakt. De Wit presenteerde inderdaad op innemend geestige wijze de loting. Allereerst introduceerde hij de jonge nieuwe KNSB-voorzitter Marleen van Amerongen. Van Amerongen (zie ook interview in Schaakmagazine) is de eerste vrouw die deze positie bekleedt en lost Eddy Schuyer na negen jaar voorzitterschap af.

Van Amerongen vertelde dat het alwee...